Wereldmilieudag – Wat kan een school doen om te verduurzamen?

Op 5 juni 2022 vindt de Wereldmilieudag plaats, georganiseerd door het VN-Milieuprogramma (UNEP). Sinds 1974 wordt deze dag gevierd om meer bewustwording te creëren rondom thema’s zoals overbevolking, klimaatverandering, duurzame consumptie, zee- en luchtvervuiling, en mobiliteit. Tegenwoordig doen er meer dan 150 landen mee aan het programma, waarbij overheden, bedrijven, burgers en scholen de handen ineen slaan om klimaatactie verder aan te wakkeren. Elk jaar is de Wereldmilieudag gelinkt aan een bepaald thema. Het thema van dit jaar is ‘Only One Earth’ om de kwetsbaarheid van onze planeet en het belang van een tegenreactie te onderstrepen. 

Speciale editie

Deze 48^e editie wordt georganiseerd in Zweden, waarbij het land de mogelijkheid krijgt om innovaties op het gebied van duurzaamheid door de jaren heen te demonstreren. Het land werkt hierbij nauw samen met het VN-Milieuprogramma om kennis via onder andere verhalen en filmpjes te delen. De editie van 2022 heeft een speciale betekenis, omdat het 50 jaar markeert sinds de Conferentie van de Verenigde Naties over het Menselijk Leefmilieu. Deze werd namelijk in 1972 van 5 juni tot 16 juni gehouden, ook in Stockholm, en was de eerste conferentie van de Verenigde Naties over het milieu. Men beschouwt deze gebeurtenis als het begin van het internationale milieu- en klimaatbeleid, de start van een collectieve samenwerking om het milieu te beschermen. Hier werd ook de basis gelegd voor de Sustainable Development Goals zoals we die vandaag de dag kennen. 

Scholen hebben invloed op een duurzame wereld

Scholen spelen een grote rol bij de transitie naar een toekomstbestendige wereld. Ten eerste omdat scholen een grote reikwijdte hebben binnen een gemeenschap. Veel verschillende partijen zoals kinderen, ouders, bedrijven, gemeentes en overheden zijn betrokken bij een school. Ten tweede dragen scholen kennis over op volgende generaties. Door kinderen van jongs af aan kritisch na te laten denken over duurzaamheid, zullen zij beter in staat zijn om oplossingen te bedenken voor de vraagstukken waar we mee te maken hebben. Het is dan ook ontzettend belangrijk dat we scholen duurzaam maken en dat ze van zich laten horen tijdens de Wereldmilieudag. Door actief in te zetten op duurzaamheid en dit uit te dragen, brengen scholen een grote beweging op gang. Hiermee zorgen scholen ervoor dat duurzaamheid een vanzelfsprekendheid wordt, in plaats van iets wat men erbij doet.

Wat kan een duurzame school doen?

Op de Wereldmilieudag kunnen scholen bepaalde thema’s uitlichten die meer onder de aandacht moeten komen. Wereldwijd hebben we namelijk 1,6 aardes nodig om onze manier van leven te onderhouden. Dit betekent dat de aarde zich niet voldoende kan herstellen. Een Nederlander gebruikt zelfs 3,5 aardes om de hedendaagse levensstijl te onderhouden. Daarom zullen we een radicale omslag moeten maken, en dat zien we gelukkig steeds meer in. Voor scholen zijn er een aantal mogelijkheden om de eerste stappen te zetten naar een CO₂-neutrale toekomst en een duurzame school. Deze hebben we hieronder op een rij gezet:

1. Een duurzaam schoolgebouw. Dit heeft betrekking op het verbeteren van de isolatie zodat er minder warmte verloren gaat. De energierekening is namelijk een van de grotere kostenposten van een school, tegenwoordig al helemaal. Isolatiemateriaal in de muren en dubbelzijdig- of driedubbel glas besparen erg veel energie. Ook isolerend materiaal zoals vloerkleden of een groen dak zorgen voor een lagere energierekening. Naast energiebesparende maatregelen zijn er energieopwekkende oplossingen zoals zonnepanelen. MFA ’t Saamdeel in Kapelle is sinds 2016 bijvoorbeeld de eerste energieleverende school van Nederland! Daarmee levert het meer energie dan dat het gebruikt.

2. Oude apparaten vervangen. Oude lampen, koelkasten en vriezers kunnen behoorlijk veel stroom vreten wat op jaarlijkse basis zorgt voor aanzienlijke kosten. Door deze te vervangen met zuinigere alternatieven gaan niet alleen de kosten omlaag, maar verandert de school al snel in een duurzame school.

3. Regenwater opvangen. We krijgen steeds meer te maken met extreme weerschommelingen met onregelmatige en hevige regenval. Door regenwater op te vangen met bijvoorbeeld regentonnen, verdelen we pieken geleidelijk over een periode. Hiermee belasten we de riolering minder, en kan het water worden gebruikt om wc’s door te spoelen of waterreservoirs van planten aan te voeren. 

4. Groenblauwe schoolpleinen. Hier zijn we in een eerdere blog wat uitgebreider op ingegaan, dus lees hem snel! Samenvattend biedt een groenblauw schoolplein vele voordelen voor een duurzame school. Het draagt bij aan de sociaal-emotionele en cognitieve ontwikkeling van het kind, schept een band met de natuur, verbetert de onderwijskwaliteit, bevordert de biodiversiteit en creëert een klimaatbestendige omgeving! Een ontzettend waardevolle toevoeging dus!

5. Aanpassen curriculum. Door het onderwijs anders in te richten en meer de nadruk te leggen op duurzaamheid en veranderingen in de wereld, groeien leerlingen op met meer kennis en bewustwording over de wereld om hen heen. Ze denken kritisch na over problemen en hoe ze die kunnen oplossen. Waarom liggen er zonnepanelen op het dak? Waarom staan er regentonnen buiten? Wat kan ik doen om de school duurzaam te maken? Door dit als school inzichtelijk te maken en er les over te geven, krijgt duurzaamheid een centrale positie binnen de school.

6. Afval scheiden. Momenteel wordt het afval van de school gezien als bedrijfsafval. Dit betekent dat scholen zelf contracten af moeten sluiten voor de verwerking waardoor het scheiden van afval vaak relatief duur is. Op dit moment scheidt slechts 5% van de basisscholen in Nederland meer afval dan alleen karton en papier. Gelukkig zijn er initiatieven die het mogelijk maken voor scholen om hun afval goedkoper of zelfs gratis te scheiden. Ook de Tweede Kamer heeft in 2021 een motie aangenomen dat het afval op alle scholen in het primair onderwijs wordt opgehaald. Afval inzamelen wordt daarmee de standaard op basisscholen.

7. Verantwoord gebruik van materialen. Ten eerste helpt het verminderen van grondstoffen. Zoek alternatieven voor lamineren, gebruik een broodtrommel in plaats van broodzakjes, en wees zuinig met stroom en water. Daarnaast helpt het om verantwoorde producten te gebruiken. Was je handen met plasticvrije zeep zodat er geen microplastics in het water terechtkomen, gebruik gerecycled wc-papier, gummetjes van natuurrubber en potloden met een FSC-keurmerk. Binnen no-time is je school een duurzame school! 

Doet jouw school ook mee?

De Wereldmilieudag laat ons even stilstaan bij vele problemen in de wereld. Deze dag inspireert en motiveert ons echter ook om gezamenlijk onze schouders onder het klimaatvraagstuk te zetten. Samenwerking is dan ook het sleutelwoord en dat kunnen we niet vaak genoeg benadrukken. R&S de Schoolinrichter gaat graag in gesprek met iedereen die betrokken is bij de school, omdat er vaak genoeg ideeën borrelen. De uitdaging is juist om deze ideeën vorm te geven binnen de mogelijkheden van de school. Dit maakt het een lastige, maar ook juist een hele mooie uitdaging! Denken in oplossingen is de eerste stap, de rest komt vanzelf. Doe jij ook mee?