Toch cool, zo’n Eco-School!

“Zijn scholen in Nederland duurzaam bezig?” Deze vraag wordt de laatste jaren steeds vaker gesteld. Gelukkig is dit in toenemende mate het geval en zetten scholen steeds meer in op duurzaamheid. Er zijn echter ook veel scholen die (nog) actiever bezig kunnen zijn met duurzame alternatieven, zowel in als rondom de school. Ook binnen de lesmethodes is er nog veel ruimte om duurzaamheid een centralere rol te laten spelen. Scholen willen vaak wel verduurzamen, maar door verschillende redenen is het integreren van duurzaamheid binnen scholen moeilijk. 

Duurzaamheid even erbij doen

Scholen hebben vaak te maken met beperkte beschikbare budgetten, andere prioriteiten en een gebrek aan kennis. Giuseppe van der Helm, directeur van de Coöperatie Leren voor Morgen, wijst op het feit dat duurzaamheid niet iets is wat je erbij doet. “Het vereist een wezenlijke transitie van het onderwijssysteem. Dat gaat verder dan zonnepanelen leggen op het dak, iets doen met recyclen of een week geld inzamelen voor Afrika.” Momenteel draait het schoolsysteem om vakkennis. Zo leren we rekenen, taal en aardrijkskunde en die kennis is absoluut noodzakelijk, maar volgens Van der Helm hebben kinderen die in 2030 van school komen meer nodig dan vakkennis alleen. Hij benadrukt belangrijke vaardigheden zoals communiceren, samenwerken, probleemoplossend vermogen, ondernemen en creatief denken.  De organisatie Eco-Schools is het hier zeker mee eens en heeft hier ook een initiatief voor bedacht.  

Eco-Schools

Eco-Schools helpt scholen om duurzaam te denken en doen. Het programma is gebaseerd op het principe ‘Student-led change’. Dit houdt in dat leerlingen een centrale rol spelen in de verandering die een school ondergaat. Het draagt bij aan meer bewustwording over de wereld waar zij in opgroeien en wat zij kunnen doen om hun school te verbeteren op het gebied van duurzaamheid, zowel binnen als buiten de school. Het uiteindelijke doel is dat we duurzaamheid gaan zien als een vanzelfsprekendheid dat is ingebakken in ons denken en doen.

Vijf pijlers voor een duurzame school

Eco-Schools maakt gebruik van 5 pijlers om scholen te transformeren. (1) leerlingen staan centraal, (2) de school zet stappen (proces), (3) duurzaamheid heeft een vaste plek binnen het onderwijs (onderwijs), (4) duurzaamheid is zichtbaar binnen het gebouw en de omgeving (gebouw), (5) iedereen in en rond de school doet mee (community). Het gaat dus uit van een brede benadering waarbij verschillende partijen binnen de community  worden betrokken vanuit leerlingen. Leerlingen staan namelijk te springen om een verandering teweeg te brengen voor hun eigen generatie, maar ook de generaties na hen. Eco-Schools heeft een manier gevonden die leerlingen in staat stelt om deze verandering ook daadwerkelijk vorm te geven. 

Tien thema’s naar een Eco-school 

Eco-Schools heeft tien thema’s gedefinieerd om Eco-teams op weg te helpen in hun tocht naar een groenere school. Voorbeelden zijn klimaat, voedsel, afval, water en spullen. De Eco-teams voeren een scan uit wat geldt als de nulmeting, en brengen voor de verschillende thema’s in kaart hoe de school presteert op het gebied van duurzaamheid. Omdat niet alles tegelijk behandeld kan worden, kiezen de Eco-teams twee of drie thema’s waar zij zich in eerste instantie op zullen focussen. De thema’s worden onder andere op basis van de interesses en waarden van leerlingen gekozen. Deze thema’s bieden het uitgangspunt voor een actieplan en bepalen de focus van de school. Vanaf dit moment gaat de school duurzame stappen zetten. 

De Groene Vlag

Het principe van Eco-Schools is dat groepen leerlingen de school gaan verduurzamen op allerlei manieren, zij vormen de kern van een Eco-team. Zij worden hierbij ondersteund door leerkrachten, conciërges en ouders. Deze Eco-teams gaan aan de slag met een zevenstappenplan, waarvan het doorlopen gemiddeld twee jaar duurt. Gaandeweg vinden er twee audits plaats waarbij het Bronzen Certificaat (Stap 4) en het Zilveren Certificaat (Stap 5) kunnen worden behaald. Na het doorlopen van alle zeven stappen komt de school in aanmerking voor de Groene Vlag, een internationaal keurmerk voor duurzame scholen. Hier houdt het echter niet op, want na het behalen van de Groene Vlag blijft de school zich ontwikkelen om deze te behouden. Op deze manier kunnen scholen zich onderscheiden, en een voorbeeld en inspiratie zijn voor andere scholen. Op dit moment nemen er in Nederland meer dan 160 scholen deel aan het Eco-Schools programma.

United World College

Een goed voorbeeld is het United World College in Maastricht. Dit is een Eco-School waarin het Eco-team verscheidene activiteiten en projecten met betrekking tot duurzaamheid georganiseerd heeft. Het Eco-team van deze school heeft bijvoorbeeld een ZeroWaste meals campagne opgezet. Daarnaast heeft de school een Fototentoonstelling over de SDGs met foto’s van studenten gehouden en een Environmental Action Group (EAG). De EAG wordt volledig georganiseerd door studenten, ze ontmoeten wekelijks en organiseren verschillende activiteiten, bijvoorbeeld met betrekking tot Fast Fashion en veganisme. Door deze projecten leren de leerlingen en de mensen om hun heen over de impact die bepaalde acties hebben op hun omgeving en het klimaat. Ook leren ze verantwoordelijkheid te dragen, samen organiseren en problemen op te lossen. 

Leren voor Morgen

Eco-Schools in Nederland is een initiatief van Coöperatie Leren voor Morgen, dit is een
groep samenwerkende organisaties die zich breed maakt voor leren voor duurzame ontwikkeling. Zij gebruiken de Sustainable Development Goals (SDG’s) als inhoudelijk raamwerk voor duurzame ontwikkeling. Gezamenlijk vormen zij de landelijke alliantie voor SDG 4 – kwaliteitsonderwijs voor duurzame ontwikkeling. De coöperatie is zowel binnen als buiten het onderwijssysteem actief. Het werkt vanuit een Whole School Approach, een integrale aanpak om duurzaamheid te integreren in het onderwijs. Het is gericht op de volgende domeinen: curriculum, visie, didactiek, omgeving, bedrijfsvoering en professionalisering. Ook ziet de coöperatie graag dat scholen ouders, de buurt, andere scholen, de gemeente en het bedrijfsleven actiever betrekken bij het onderwijs. Volgens de coöperatie is hier in het huidige systeem onvoldoende aandacht voor. 

Vaardigheden voor de toekomst!

Kortom, Eco-Schools is een prachtig initiatief waarbij leerlingen van jongs af aan een bijdrage leveren aan een duurzamere wereld. Hierbij ontwikkelen ze belangrijke vaardigheden zoals geformuleerd door Giuseppe van der Helm. Hun rugzak is daardoor gevuld met relevante kennis en ervaring die ze verder kunnen ontwikkelen en waar ze de rest van hun leven iets aan hebben. Zo hoopt Eco-Schools aan de ene kant scholen op meerdere fronten te verduurzamen, en aan de andere kant leerlingen voor te bereiden op de wereld van morgen. Hoe meer scholen deelnemen aan het programma, hoe groter het effect zal zijn. Samen met scholen zorgt Eco-Schools ervoor dat het steeds makkelijker, leuker en goedkoper wordt om hun groene voorbeeld te volgen.

Doe mee!

R&S de Schoolinrichter moedigt scholen dan ook aan om deel te nemen aan het Eco-Schools programma! Het is de ondersteuning en het duwtje in de rug die een school wellicht nodig heeft om het wiel in beweging te krijgen. Als die eenmaal gaat lopen, komt de rest vanzelf. Een stap in de goede richting is bijvoorbeeld duurzaam schoolmeubilair en minder gebruik van lineaire producten. Inmiddels is er wereldwijd een beweging ontstaan en doen er 59.000 scholen en bijna 20 miljoen leerlingen in 69 landen mee aan Eco-Schools! Meer informatie over de organisatie van Eco-Schools en het Eco-Schools programma is te vinden op de website www.eco-schools.nl. Samen kunnen we grote stappen zetten, want vele handen maken licht werk!