Een groen schoolplein: hoe mooi kan het zijn!

Wil jouw school graag het schoolplein vergroenen, maar kun je nog wel wat inspiratie of tips gebruiken? Op 18 mei 2022 organiseert Milieuzorg op School (MOS) in België Openschooltuinendag. Dit is een dag waarop scholen in Vlaanderen en Brussel zich openstellen voor collega’s in de onderwijswereld om informatie en inspiratie over hun groene schoolpleinen uit te wisselen. De ideale dag om een kijkje te nemen in de keuken van de scholen van onze zuiderburen. MOS omschrijft dit evenement als een perfecte aangelegenheid om inspiratie op te doen voor het transformeren van een grijze speelplaats naar een groene schooltuin. Deelnemende scholen delen hun verhaal over het vergroeningsproces van hun schoolplein. Zo laten ze bijvoorbeeld zien hoe ze draagvlak bij ouders, leraren en andere betrokkenen creëerden, hoe ze leerlingen meenamen in het proces en met welke andere partijen ze hebben samengewerkt. Tot 13 mei kunnen geïnteresseerden zich aanmelden voor een bezoek aan een deelnemende school.

Voordelen groen schoolplein

Meer en meer scholen hebben of willen een groener schoolplein. Dit is niet gek, want deze schoolpleinen bieden ontzettend veel voordelen. Niet alleen voor het verduurzamen van de wereld, maar ook voor de ontwikkeling van leerlingen. Groene schoolpleinen stimuleren namelijk meer biodiversiteit aangezien ze verschillende soorten planten en dieren aantrekken. Ook zorgen meer bomen en planten op hun beurt voor een betere waterafvoer dan tegels en beton. Goed voor het grondwaterpeil. Na een zware regenbui kan het regenwater door bomen en planten makkelijk in de grond zakken, terwijl tegels en beton niet of nauwelijks water laten infiltreren. Hierdoor ontstaat de kans dat de riolering overbelast raakt en blijven er plassen liggen op het schoolplein. Ook zorgen bomen en planten voor meer verkoeling in de zomer dan steen. Aan de ene kant zorgen ze namelijk voor meer schaduw, aan de andere kant houdt steen de warmte langer vast. Het zijn dus natuurlijke buffers die zowel de temperatuur als de waterafvoer op het schoolplein beter kunnen reguleren.

Positieve ontwikkeling voor leerlingen

De positieve impact van een groen schoolplein blijft echter niet gelimiteerd tot de natuur en de omgeving. Het bevordert namelijk ook de ontwikkeling van kinderen! Zo ontstaan er minder ruzies op een groen schoolplein in vergelijking met de traditionele grijze schoolpleinen. Dit komt doordat een groene omgeving een positief effect heeft op onze gemoedstoestand. Kinderen ervaren meer rust en minder stress. Ook vermindert een groen speelplein de competitiedrang ten opzichte van een traditioneel schoolplein. Een groene werkomgeving is vaak minder afleidend en leidt tot een beter concentratievermogen. Ook de motorische ontwikkeling van een kind gaat aanzienlijk vooruit wanneer het kan klimmen en klauteren op een groen schoolplein. Dit is namelijk erg goed voor de coördinatie en de balans. Tenslotte is het ideaal om op een groen schoolplein in de buitenlucht les te geven, omdat kinderen daar veel energie van krijgen. Veel leraren willen hier vaker invulling aangeven. Als je al deze voordelen leest, is het erg begrijpelijk dat een aantal scholen werk willen maken van duurzame schoolpleinen. Er zijn echter ook nog erg veel scholen die hier niet actief mee bezig zijn. De MOS-openschooltuinendag zou hier verandering in kunnen brengen.

Wat is een groen schoolplein?

Maar wat is een groen schoolplein? Hoewel de naam een bepaald beeld geeft, gaat het niet om een schoolplein dat letterlijk groen is. Het gaat om een schoolplein waar natuurlijke elementen worden toegepast om een uitdagende en creatieve speelomgeving te creëren. Hierbij staat niet alleen het materiaal centraal. Een speeltoestel van metaal vervangen door een speeltoestel van hout, maakt een schoolplein niet meteen een groen schoolplein. Een groen schoolplein is een schoolplein waarbij het gebruik van bijvoorbeeld bomen, struiken, zand, bloemen, takken en boomstronken een terrein wordt gecreëerd die de natuur nabootst. Op dit terrein kunnen kinderen hun creativiteit de vrije loop laten en spelen. Ze kunnen bijvoorbeeld met takken een hut bouwen of op boomstammen balanceren. Hoewel een groene speeltuin sowieso een goede plek is om les te geven over de natuur, kan een school met elementen als een moestuin of een waterfilterinstallatie nog een extra leerzame dimensie toevoegen. In Nederland zie je ook steeds meer groen-blauwe schoolpleinen. Dit zijn groene speelpleinen waar ook water in verwerkt is, denk hierbij bijvoorbeeld aan een put of vijver. Ook dit geeft een extra dimensie aan het schoolplein.

Steun in de rug

Toch zijn er veel scholen die de stap naar de vergroening van het schoolplein (nog) niet kunnen zetten. Dit komt omdat er bijvoorbeeld geen budget voor is, of omdat de buurt bang is voor overlast. De subsidies die echter zijn opengesteld door de Nederlandse overheid, zijn een groot succes. In sommige gevallen is de vraag naar subsidies zelfs zo hoog dat het subsidieplafond al is bereikt. Gelukkig zijn er ook veel subsidies vanuit gemeentes of provincies en zijn er ook andere organisaties die willen helpen met het ontwikkelen van groene schoolpleinen, zoals Jantje Beton en het IVN. Deze zouden de overstap naar een groen schoolplein moeten vergemakkelijken.

Succesvolle ervaringen met een groen schoolplein

En wat als er eenmaal een groen schoolplein is? Onderzoek van Fonds 1818 toont aan dat scholen die hun schoolpleinen vergroenen zeer te spreken zijn over het programma Groene Schoolpleinen. Zowel over het programma als over het resultaat. Scholen merken ook nadrukkelijk het effect van een groen schoolplein. Zo zien ze bijvoorbeeld minder ruzies, meer rust en verbeterde prestaties bij de gymles. Een groen schoolplein heeft echter meer onderhoud nodig dan een traditioneel grijs schoolplein. Dit komt omdat een groen schoolplein leeft en verandert. Sommige scholen waren dan ook verrast door het benodigde onderhoud, vooral als ze van tevoren geen plan van aanpak hadden opgesteld. Toch blijkt uit de praktijk dat scholen die het groene speelplein samen met de gemeenschap en ouders hebben ontwikkeld, vaak een succesvollere ervaring dan scholen zonder deze samenwerking. 

Samenwerking met kinderen

Bij R&S de Schoolinrichter zijn wij heel erg enthousiast over de ontwikkeling van groene schoolpleinen. De positieve impact die deze hebben voor de wereld, en vooral voor kinderen is ontzettend belangrijk voor ons. Zelf werken wij ook graag met natuurlijke elementen zoals terug te zien is in ons materiaalgebruik, maar ook vooral in ons design! Dat succesvolle groene schoolpleinen in goede samenwerking ontstaan, verbaast ons niet. Zelf werken we bij het inrichten van de school erg graag samen met iedere betrokkene om het beste resultaat te behalen. Dit is dan ook waar wij voor staan: samenwerken om de wereld te verbeteren en kinderen hun eigen toekomst te laten bepalen!

Milieuzorg op School

MOS is een Belgische organisatie die zich inzet voor het verduurzamen en het vergroenen van primair- en secundair onderwijs in Vlaanderen en binnen Nederlandstalige Brusselse scholen. Uitgangspunten van MOS zijn leerlingparticipatie, teamwork, het netwerk en de beleving van een leerproces met concrete resultaten. Hiervoor heeft MOS een eigen indicator ontwikkeld, de MOS-scholen. Dit zijn scholen die bezig zijn om een duurzame leer- en leefomgeving te creëren op basis van de uitgangspunten van MOS. Daarnaast begeleidt MOS scholen om een Eco-school te worden, het internationale keurmerk voor duurzame scholen. MOS is een initiatief van de Belgische overheid.